Wielu emerytów nie zdaje sobie sprawy z pełnego zakresu dodatków, które mogą zwiększyć ich świadczenia. Od specjalnych dodatków dla weteranów poszkodowanych w misjach zagranicznych po wsparcie dla osób represjonowanych – lista dostępnych świadczeń jest długa.
Podpowiadamy, z jakich dodatków do emerytury mogą skorzystać seniorzy i jaka jest ich dokładna wysokość.
Dodatek do emerytury dla sołtysów
Dotychczas prawo do dodatku emerytalnego z tytułu pełnienia funkcji sołtysa przysługiwało osobom, które osiągnęły wiek emerytalny (60 lat dla kobiet, 65 lat dla mężczyzn) i pełniły tę funkcję przez co najmniej dwie kadencje, czyli nie mniej niż 8 lat.
Jednak w lipcu 2024 wprowadzono korzystne zmiany w przepisach, które weszły w życie 17 września. Nowe regulacje umożliwią ubieganie się o dodatek osobom w wieku emerytalnym, które pełniły funkcję sołtysa przez minimum siedem lat, niezależnie od liczby kadencji.
Osoby, które wcześniej nie otrzymały dodatku z powodu niespełnienia wymogów, mogą teraz na nowo ubiegać się o to świadczenie, o ile spełniają nowe kryteria.
Dodatek pielęgnacyjny do emerytury
Dodatek pielęgnacyjny jest przyznawany osobom, które osiągnęły 75. rok życia. Od 1 marca 2024 roku jego wysokość wynosi 330,07 zł miesięcznie.
Słwiadczenie to przyznawane jest automatycznie przez ZUS, bez konieczności składania dodatkowego wniosku. Seniorzy, którzy jeszcze nie ukończyli 75 lat, również mogą ubiegać się o ten dodatek, pod warunkiem, że lekarz orzecznic ZUS lub komisja lekarska ZUS uznają je za całkowicie niezdolne do pracy i samodzielnego życia.
- Aby to zrobić, należy przedstawić zaświadczenie o stanie zdrowia na formularzu OL-9, który jest dostępny na stronie internetowej ZUS lub w jego oddziałach.
- Dokument ten powinien być wypełniony przez lekarza prowadzącego i dostarczony najpóźniej miesiąc przed złożeniem wniosku o dodatek.
Uwaga! ZUS nie przyzna dodatku pielęgnacyjnego, jeśli senior przebywa w zakładzie opiekuńczo-leczniczym lub pielęgnacyjno-opiekuńczym przez ponad 14 dni w miesiącu.
Dodatku pielęgnacyjnego nie można pobierać wraz z zasiłkiem pielęgnacyjnym, który jest przyznawany przez wójta, burmistrza lub prezydenta miasta. Osoba, która otrzymała dodatek pielęgnacyjny z ZUS, powinna niezwłocznie poinformować o tym urząd gminy.
Dodatek kombatancki oraz dodatek kompensacyjny
Osoby, które są emerytami i jednocześnie kombatantami lub ofiarami represji, mają prawo do dwóch rodzajów dodatków: dodatku kombatanckiego i dodatku kompensacyjnego. Wdowy oraz wdowcy po takich osobach mogą ubiegać się wyłącznie o dodatek kompensacyjny.
Aby otrzymać dodatki, należy złożyć odpowiedni wniosek oraz dołączyć zaświadczenie potwierdzające uprawnienia kombatanckie.
- Dla wdów i wdowców po kombatantach lub osobach uprawnionych do dodatku, wymagane jest zaświadczenie potwierdzające status z Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych.
Dodatek kombatancki wynosi 330,07 zł miesięcznie, natomiast dodatek kompensacyjny to kwota 49,51 zł miesięcznie (15 proc. wartości dodatku kombatanckiego).
Warto pamiętać, że nawet jeśli emeryt otrzymuje więcej niż jedną emeryturę lub rentę (np. z KRUS i ZUS), przysługuje mu tylko jeden dodatek kombatancki i jeden dodatek kompensacyjny.
Dodatek do emerytury za tajne nauczanie
Nauczyciele, którzy w czasie II wojny światowej prowadzili tajne nauczanie lub prowadzili zajęcia przed 1 września 1939 roku w polskich szkołach na terenie III Rzeszy Niemieckiej lub byłego Wolnego Miasta Gdańska, mogą ubiegać się o dodatek do emerytury.
W 2024 roku wysokość tego dodatku wynosi 330,07 zł miesięcznie. W celu otrzymania świadczenia należy złożyć wniosek w ZUS, dołączając dokumentację potwierdzającą prowadzenie tajnego nauczania.
Dodatek do emerytury dla weteranów poszkodowanych
Weteran poszkodowany to osoba, która brała udział w misjach zagranicznych, takich jak misje pokojowe, i doznała uszczerbku na zdrowiu w wyniku wypadku lub choroby związanej z tymi działaniami.
Taki status przyznaje się na podstawie decyzji administracyjnej, którą mogą wydać m.in. minister obrony narodowej lub minister spraw wewnetrznych.
W celu uzyskania dodatku należy złożyć wniosek wraz z decyzją o przyznaniu statusu weterana poszkodowanego. Podstawą do obliczenia dodatku jest kwota najniższej emerytury ogłaszana przez prezesa ZUS.
- Wysokość dodatku zależy od procentu uszczerbku na zdrowiu i wynosi:
Dodatek jest wypłacany co miesiąc razem z emeryturą lub rentą, a jeśli prawo do tych świadczeń zostało zawieszone – co kwartał.
Kwota dodatku jest waloryzowana co roku, zgodnie z podwyżką najniższej emerytury.
Świadczenie pieniężne dla byłych żołnierzy przymusowo zatrudnianych
Osoby, które były żołnierzami zastępczej służby wojskowej w latach 1949-1959 i były przymusowo zatrudnione w kopalniach, kamieniołomach lub zakładach uranowych, mogą ubiegać się o specjalne świadczenie.
Dotyczy to również tych, którzy w 1949 roku zostali wcieleni do brygad „Służby Polsce” i pracowali przymusowo w kopalniach oraz kamieniołomach, a także tych, którzy byli przymusowo zatrudnieni w batalionach budowlanych w latach 1949-1959.
Świadczenie to jest przyznawane bez względu na długość przymusowego zatrudnienia i jest równe dodatku kombatanckiemu.
Aby otrzymać dodatek, należy złożyć wniosek do ZUS-u wraz z zaświadczeniem z Wojskowej Komendy Uzupełnień, która potwierdzi rodzaj i okres przymusowej pracy.
Seniorzy otrzymują dodatek co miesiąc razem z emeryturą lub rentą, a jeśli wypłata tych świadczeń została zawieszona – co kwartał. Obecnie wynosi ono 330,07 zł i jest corocznie waloryzowane zgodnie z podwyżkami emerytur i rent.
Świadczenia pieniężne dla osób deportowanych
Osoby, które były deportowane do pracy przymusowej lub osadzone w obozach pracy przez III Rzeszę i ZSRR, mogą ubiegać się o specjalne świadczenie. Dotyczy to osób represjonowanych z powodów politycznych, narodowościowych, rasowych lub religijnych w latach 1939-1945.
Świadczenie przysługuje również tym, którzy byli deportowani do pracy przymusowej na co najmniej 6 miesięcy, zarówno w granicach Polski sprzed 1 września 1939 roku, jak i na terenach okupowanych przez III Rzeszę i ZSRR do 1946 roku, a także do końca 1948 roku z obecnych granic Polski.
Dodatek można otrzymać tylko obywatele Polski. Jego wysokość zależy od liczby miesięcy pracy przymusowej i wynosi od 16,55 zł do 330,07 zł za każdy miesiąc, maksymalnie za 20 miesięcy.
Kwota ta jest corocznie waloryzowana. Aby otrzymać świadczenie, należy złożyć wniosek dostępny na stronie Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych, wraz z opinią odpowiedniego stowarzyszenia oraz dokumentami potwierdzającymi represje. Świadczenie wypłaca ZUS.
Świadczenia pieniężne dla cywilnych niewidomych ofiar działań wojennych
Osoby, które straciły wzrok w wyniku działań wojennych w latach 1939-1945 lub eksplozji niewypałów po tej wojnie, mogą ubiegać się o specjalne świadczenie.
Dotyczy to polskich obywateli mieszkających na stałe w Polsce, którzy nie byli członkami formacji wojskowych ani ruchu oporu.
Wysokość świadczenia wynosi 1780,96 zł miesięcznie, co odpowiada wysokości renty socjalnej. Aby je otrzymać, należy złożyć wniosek do ZUS, który ustala prawo do tego świadczenia.
Ryczałt energetyczny – komu przysługuje?
Niekiedy emeryci mogą otrzymać ryczałt energetyczny. Przysługuje on, jeśli senior jest:
- Wniosek o ryczałt energetyczny (formularz ZUS-ERK) można złożyć w każdej chwili w placówkach ZUS lub na stronie www.zus.pl.
Kwotę ryczałtu energetycznego ogłasza Szef Urzędu do Spraw Kombatantów i Osób Represjonowanych do 7 lutego każdego roku. Nowa kwota obowiązuje od 1 marca. Od 1 stycznia 2024 roku ekwiwalent za bezpłatny węgiel wynosi 243,57 zł lub 292,28 zł miesięcznie oraz 730,71 zł lub 876,84 zł kwartalnie.